Đề bài: Phân tích bài thơ “Chạy giặc” của Nguyễn Đình Chiểu.
Có những tác phẩm văn học bất hủ khi trở thành nhân chứng lịch sử đã gắn liền với bao buồn vui của một dân tộc. “Chạy trận” là một bài thơ như thế.
Năm 1859, thực dân Pháp tấn công thành Gia Định. Trước họa xâm lăng, Nguyễn Đình Chiểu viết bài thơ “Chạy giặc”. Bài thơ được viết theo thể bảy chữ, thể hiện nỗi đau của dân tộc, căm thù lên án tội ác của giặc Pháp và tỏ lòng thương xót nhân dân:
“Chợ tan, nghe tiếng súng Tây,
Nếu chúng ta để người da đen phải gánh chịu vấn đề này?”.
Hai câu này diễn tả một tình cảnh bi đát của nước ta lúc bấy giờ. Giặc Pháp nổ súng đánh chiếm thành Gia Định. Trận chiến diễn ra như “bàn cờ” thay đổi bất ngờ: “phút đã ngã”. Thành Gia Định thất thủ, Đồng Nai, Bến Nghé rơi vào tay giặc. Câu thơ như một lời than thở: “
“Chợ tan, nghe tiếng súng Tây,
Một bàn cờ rơi từ lòng bàn tay của bạn”.
Các từ láy: “vừa nghe tiếng súng Tây”, “phút đã tay” làm nổi bật thời gian, sự việc diễn ra đột ngột, nhanh chóng và thể hiện nỗi kinh hoàng của nhà thơ và nhân dân khi thành Gia Định bị tàn phá. Giặc Tây nổ súng đánh chiếm “Một bàn cờ” là cách nói ẩn dụ, ước lệ, hàm ý về tình hình chiến trường, tình hình chiến sự lúc bấy giờ (1859).
Hai câu thực 3, 4 diễn tả cảnh chạy loạn, chạy trốn giặc trong sự khiếp sợ của nhân dân. Các từ: “bỏ nhà đi”, “bỏ chạy”, “mất tổ”, “bỏ đi” diễn tả cảnh điêu tàn, hoang mang, khiếp sợ. Nhà thơ lấy thế giới con người là “những đứa trẻ”, lấy thế giới tự nhiên là “đàn chim”, hai hình ảnh này thể hiện nỗi xót xa của nhân dân trước thảm cảnh quê hương bị xâm lăng:
“Ra khỏi nhà, lũ trẻ chạy trốn,
Mất tổ chim ác là bay.”
Phép đảo ngữ đặt vị ngữ lên trước chủ ngữ nhằm nhấn mạnh các từ “bỏ nhà ra đi”, “mất tổ” tạo nên nỗi ám ảnh bi tráng về cảnh dân lành trốn giặc.
Hai câu 5, 6 đối nhau thể hiện cảnh tang thương, tiêu điều ở Bến Nghé, Đồng Nai. Gần 200 năm trước, Bến Nghé là một cảnh đô thị sầm uất, trên bến dưới thuyền buôn bán tấp nập. Đồng Nai là vựa lúa của Nam Bộ. Nhưng chỉ trong chốc lát, quân Pháp đã bị bắn giết, đốt phá, cướp bóc rất dã man. Gia tài của nhân dân ta bị chúng cướp sạch, “tiêu tan”. Nhà cửa, đường phố, làng mạc của đồng bào ta bị quân xâm lược đốt phá. Khói lửa bốc lên trời, bao trùm cả một vùng rộng lớn “nhuốm màu mây khói”. Nhà thơ miêu tả ít mà gợi nhiều. Chỉ với hai hình ảnh hết sức chọn lọc, đối lập nhau: ”tiền tan bong bóng”, ”tranh ngói nhuốm mây” cũng đủ diễn tả cảnh chiến tranh, điêu tàn, khiến lòng người hết sức căm phẫn, lên án tội ác. ngày tận thế của những kẻ xâm lược. Nỗi đau và nỗi hận chất chứa trong câu thơ:
“Bến Nghé đồng tiền tan hoang,
Tranh ngói Đồng Nai nhuốm mây”.
Tội ác của quân thù không kể xiết! Nhà thơ dường như đã than thở căm giận trước tội ác ghê tởm của quân xâm lược Pháp:
“Quân nó chất đống sông Bến Nghé,
Ai làm mây bên bóng tối;
Tổ tiên tôi còn ở Đồng Nai,
Ai có thể cứu một phường đỏ?”
(Nhà nghĩa sĩ cần Giuộc)
Sau khi hạ được thành Gia Định, giặc Pháp chiếm ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ, cả một vùng rộng lớn của đất nước ta chìm trong biển máu. Phan Văn Trị, bạn chí cốt của Nguyễn Đình Chiểu, khi nghe tiếng kèn giặc đã giận dữ viết:
“Kèn thổi kèn,
Nghe đau cả tai.
Sông Rồng uốn khúc khói mịt mù,
Rỗng phố phùng tang hoa…”
(Cảm giác)
Ở hai câu cuối, cảm xúc nghẹn ngào bỗng trào dâng, thể hiện tâm trạng đau đớn, trăn trở. Lo tính mạng và tài sản của đồng bào ta bị giặc Pháp bắn giết dã man. Lo cho vận mệnh đen tối của đất nước. Câu hỏi tu từ thể hiện niềm cảm thương trước cảnh người dân đau khổ trước họa xâm lăng:
Hỏi nơi nào trăng dịu,
Người da đen có nên chịu đựng điều này?
“Chạy đuổi giặc” là bài ca yêu nước thể hiện sâu sắc lòng căm thù giặc Pháp và lòng thương dân chống ngoại xâm. Những cảnh mà nhà thơ nghe (tiếng sóng Tây), nhìn và cảm (đứa trẻ chạy trốn, chim bay, đồng tiền tan tác, tranh ngói nhuốm mây) là những chi tiết rất nghệ thuật. hiện thực có giá trị lịch sử sâu sắc. Bài thơ “Chạy giặc” là minh chứng tội ác của giặc Pháp trong buổi đầu chúng xâm lược nước ta.
Ngôn ngữ cô đọng, trang nghiêm, giàu cảm xúc, đoạn thơ thể hiện tâm hồn trung nghĩa của Nguyễn Đình Chiểu. Qua đó cho thấy sự nhạy cảm chính trị của nhà chí sĩ yêu nước “đâm mấy thằng viết bậy”. Với anh, “thơ là súng và gươm”. (“Đọc thơ Đồ Chiểu” – Lê Anh Xuân)
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
chay-giac.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác
Bạn thấy bài viết Phân tích bài thơ Chạy giặc của Nguyễn Đình Chiểu hay nhất – Ngữ văn lớp 11 có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Phân tích bài thơ Chạy giặc của Nguyễn Đình Chiểu hay nhất – Ngữ văn lớp 11 bên dưới để Kotex Pro có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: kotexpro.com.vn của Kotex Pro
Nhớ để nguồn bài viết này: Phân tích bài thơ Chạy giặc của Nguyễn Đình Chiểu hay nhất – Ngữ văn lớp 11 của website kotexpro.com.vn
Chuyên mục: Văn Học
